De DSM kan worden afgeschaft, stelt psychiater Jim van Os. Ik beluisterde het Marathoninterview dat Eva Koreman met hem had en kon me helemaal in zijn woorden vinden.
Vooral omdat ik zelf enorm blij was (en ben) dat mijn psychotherapeut nooit een diagnose heeft genoemd in de drie jaar dat hij me begeleidde. Dat gaf me de vrijheid om mijn eigen route naar mezelf te vinden.
Er werd godzijdank geen methode op mij losgelaten, die in een X aantal weken afgerond en geëvalueerd had moeten worden.
Jim van Os is gelukkig niet de enige die dit standpunt inneemt. De wereldberoemde psychiater Irvin Yalom zegt in 2015 in de Volkskrant: ‘Ik geef nooit een diagnose’ en ‘de relatie tussen helper en geholpene, en niet specifiek de methodiek is uiteindelijk bepalend voor de uitkomsten van de therapie of coaching.’
Organisatiepsycholoog Danny Mullenders haalt die uitspraak van Yalom recent ook weer aan (op LinkedIn), en benadrukt dat het daarom belangrijk is dat de helper (coach of therapeut) zelf ook structureel aan diens persoonlijke ontwikkeling werkt, om open en nieuwgierig te kunnen blijven.
Bram Bakker, die Yalom destijds voor de Volkskrant interviewde, kennen we natuurlijk ook als voorvechter van ánders kijken naar mentale gezondheid, voorbij die DSM labels en medicijnen. ‘Niemand is een diagnose’ schrijft hij bijvoorbeeld in een opiniestuk in Trouw (2023).
Waarom zijn ‘we’ zo gek geworden op die DSM, labels, vragenlijsten en behandelprotocollen?
Het zou me niets verbazen als het een gevolg is van onzekerheid en angst om fouten te maken.
Ik herken het in mezelf en in mijn werk. Ik ben geen therapeut maar marketingtrainer. Wanneer ik voor het eerst een training geef over een voor mij nieuw onderwerp, dan ga ik graag te rade bij de kennis die er al is en de methodes die er al zijn. Zo’n eerste training is prima van kwaliteit, maar zeker niet mijn beste. Ik ben namelijk vooral met die kennis en structuur bezig, en veel minder met de mensen aan wie ik de training geef.
Pas wanneer ik mezelf comfortabel voel met het onderwerp, en weet hoe ik er in mijn eigen leven en werk vorm aan geef (dus ervaring heb opgedaan), kan ik de structuur loslaten en werkelijk open staan voor de mensen die ik mag trainen en hun specifieke omstandigheden.
Het vooraf gestructureerde bouwwerk waar ik mee begon, breek ik uiteindelijk af tot losse, doorleefde elementen. Uit deze enorme blokkendoos haal ik vervolgens de bouwstenen die in die specifieke situatie, voor die specifieke persoon, van toepassing zijn. We bouwen er samen een nieuwe structuur mee.
Hoe goed dat nieuwe bouwwerk wordt, is een rechtstreeks gevolg van hoe goed mijn verbinding met mijn klant is. Ik weet welke bouwblokken er in mijn doos liggen en hoe ze daar gekomen zijn. Ik voel me gerust en zeker, waardoor ik mijn eigen kant van het verhaal los kan laten en me volledig kan focussen op mijn klant.
Fijn vertrekpunt wordt dwangbuis
Protocollen en structuren zijn fijn als vertrekpunt voor mensen die zich op nieuw terrein begeven. Op dat moment maken ze verdere ontwikkeling mogelijk. Maar zodra ze een voorgeschreven dwangbuis worden, zal de ontwikkeling stagneren. Dan komt het eropaan of de helper en de geholpene in staat zijn om werkelijk verbinding te maken met elkaar. Het is in mijn werk de persoonlijke relatie die helpt, en niet alleen de techniek. In therapie is het de therapeutische relatie die geneest, niet de methode of techniek.
De therapeutische relatie helpt
In ons boek ‘Denk je dat je mij kunt helpen?’ beschrijven we hoe het is om in therapie te zijn en hoe het kan dat praten helpt. We beschrijven dit proces zowel vanuit de client (Loes Vork) als vanuit de therapeut (psycholoog Adriaan van ’t Spijker).
Het is een uniek boek. Ik ken maar één ander boek waarin beide partijen zelf het proces beschrijven, een Amerikaans boek uit 1974 (precies een halve eeuw geleden dus) door Irvin D. Yalom en Ginny Elkin: In Therapie. Dat is een klassieker die in het vakgebied nog steeds wordt geraadpleegd.
Nieuwsgierig naar de eigentijdse, Nederlandse versie? Het boek is interessant voor mensen die zelf werken aan hun geestelijke gezondheid en voor therapeuten en coaches.
Uiteraard is het boek ook verkrijgbaar bij de boekhandel!
Paperback
ISBN 9789493272231
Uitgeverij Lucht
Populairwetenschappelijke psychologie